با توجه به افزایش جمعیت و کمبود منابع آب شیرین، تصفیه فاضلاب و استفاده مجدد از آن می تواند گامی موثر در مدیریت آب باشد. استفاده مجدد از فاضلاب در مناطق شهری و روستایی می تواند مصرف آب را کاهش دهد. در حال حاضر در منازل از آب شرب و تصفیه شده برای آبیاری، شستشوی ماشین و دیگر مصارف استفاده می شود که با توجه به بحران کم آبی می توان از فاضلاب تصفیه شده استفاده کرد.
امکان استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در محل به محل زندگی و سیستم جمع آوری فاضلاب بستگی دارد. در مناطق شهری معمولا یک سیستم جمع آوری و یک تصفیه خانه مرکزی وجود دارد که فاضلاب خاکستری را جمع آوری و به تصفیه خانه هدایت می کند. در مناطق روستایی به دلیل عدم وجود تصفیه خانه مرکزی، امکان مدیریت فاضلاب جهت استفاده مجدد می باشد. به فاضلاب ناشی از استحمام و یا شستشوی ظروف یا میوه فاضلاب خاکستری می گویند.
انواع فاضلاب مسکونی
در منازل مسکونی دو نوع فاضلاب تولید می شود:
1- فاضلاب خاکستری:
فاضلاب تولیدی در بخش آشپزخانه (شامل شستشوی ظروف، میوه و سبزیجات)، استحمام، لباسشویی می باشد.
2- فاضلاب سیاه:
فاضلاب سیاه فاضلابی است که از استفاده آب در توالت ها ایجاد می شود. فاضلاب سیاه به دلیل وجود عوامل بیماری زا و آلودگی بالا بهتر است که از فاضلاب خاکستری جدا شود.
مقدار فاضلاب خاکستری
استفاده مجدد از آب خاکستری در مقایسه با سایر روش های جذب آب مانند برداشت آب باران که به شرایط هیدرولوژیکی بستگی دارد، به عنوان یک روش مطمئن برای اطمینان از امنیت آب در نظر گرفته شده است.
مقدار آب خاکستری تولید شده در یک خانوار می تواند بسیار متفاوت باشد، از 15 لیتر در روز برای هر نفر در مناطق فقیرنشین تا 200 لیتر در هر روز به ازای هر نفر است.
عواملی که چنین اختلافات عظیمی را در بر می گیرند، بیشتر به موقعیت جغرافیایی، سبک زندگی، شرایط آب و هوایی، نوع زیرساخت ها، فرهنگ و عادات و … مربوط می شود. آب خاکستری تا 75 درصد از حجم فاضلاب تولید شده توسط خانوارها را تشکیل می دهد و در صورت استفاده از توالت های خشک این میزان می تواند تا حدود 90 درصد افزایش یابد. همچنین تخمین زده شده است که تولید آب خاکستری حدود 69٪ از مصرف آب خانگی را تشکیل می دهد.
مقدار و ترکیب فاضلاب خاکستری به صورت ساعتی، روزانه و فصلی تغییر می کند و میزان آن به مصرف سرانه آب ، عادات، رژیم غذایی و سبک زندگی بستگی دارد. مدیریت آب خاکستری نه تنها پیش شرط شرایط تمیز و سالم زندگی است، بلکه پتانسیل زیادی برای استفاده مجدد دارد.
ترکیب فاضلاب خاکستری
ترکیب آب خاکستری متفاوت است و تا حدود زیادی بازتاب سبک زندگی و مواد شیمیایی مورد استفاده برای لباسشویی، تمیز کردن و استحمام است. کیفیت تأمین آب و نوع شبکه توزیع نیز بر خصوصیات آب خاکستری تأثیر می گذارد. تغییرات قابل توجهی در ترکیب آب خاکستری در هر دو مکان و زمان وجود خواهد داشت که ممکن است به دلیل تغییرات در استفاده از آب و مواد شوینده باشد.
به طور کلی، آب خاکستری حاوی غلظت بالایی از مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی و برخی از ترکیبات اساسی است که عمدتا از خانواده ها تولید می شود. این مواد شامل مواد مغذی مانند نیترات ، فسفر و مشتقات آن ها می باشد، اما سایر مواد شامل ترکیبات آلی زنوبیوتیک (XOCs ) و میکروب های بیولوژیکی مانند باکتری کلی فرم مدفوع ، سالمونلا و ترکیبات عمومی هیدروشیمیایی است.
کاربرد آب خاکستری تصفیه شده
آب خاکستری تصفیه شده به روش غیرمتمرکز برای طیف وسیعی از کاربردها در سراسر جهان مورد استفاده مجدد قرار می گیرد. در کشورهای در حال توسعه، استفاده مجدد از آب خاکستری تصفیه شده برای اهداف آبیاری شایع ترین مورد استفاده است. از این تصفیه فاضلاب خاکستری امری ضروری می باشد.
آب خاکستری تصفیه شده همچنین می تواند برای شستشوی توالت و شستشوی لباس در داخل خانه مورد استفاده مجدد قرار گیرد.
مزایای تصفیه فاضلاب خاکستری منازل
تصفیه فاضلاب خاکستری در منازل دارای مزایایی زیر می باشد که به آن اشاره می کنیم:
- کاهش مصرف آب و هزینه های آن
- استفاده کمتر از منابع آبی
- استفاده از پساب تصفیه شده در آبیاری فضای سبز و باغداری
- کاهش میزان آلودگی ورودی به آبهای پذیرنده
- کاهش هزینه های زیر ساخت های جدید جهت تصفیه فاضلاب
- کاهش هزینه های جمع آوری و انتقال فاضلاب
